Na czym polega bezsenność? Objawy i skutki bezsenności

Bezsenność dotyka coraz więcej osób. Jedni nie czują się rano zregenerowani przez niezadowalającą jakość snu, inni z kolei nie są w stanie wypocząć z uwagi na fakt, że ich sen jest zbyt krótki. Wiele osób, które dotyka ten problem, zaczyna sięgać po środki nasenne, lub naturalne składniki takie jak melatonina na sen, aby wspomóc swój wypoczynek. Nic dziwnego. Zaburzenia snu odbijają się na zdrowiu i samopoczuciu, a im dłużej trwają, tym poważniejsze są ich skutki. W pierwszej kolejności jednak warto dowiedzieć się, z czym mamy do czynienia. 

 

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Czym jest bezsenność?
  • Z czego wynika szkodliwość braku snu?
  • Jakie są objawy bezsenności?  
  • Czy długotrwała bezsenność może mieć negatywny wpływ na zdrowie?
  • Czy suplementy mogą pomóc w bezsenności?

 

Sprawdź także: Cierpisz na problemy ze snem? Sprawdź, jakie mogą być tego przyczyny

 

Bezsenność – co to jest?

Organizm ludzki ma wypracowany własny rytm biologiczny, bazujący na naprzemiennym występowaniu fazy czuwania i spania. Z różnych powodów rytm ten może zostać zaburzony. Wtedy mówi się o bezsenności.

Mianem bezsenności określa się problemy z zasypianiem, wybudzanie się w trakcie snu, wczesne przebudzanie się czy kiepską jego jakość. Przez niewyspanie, a co za tym idzie, uczucie braku wypoczęcia, człowiek staje się drażliwy, ma złe samopoczucie, osłabiona jest jego zdolność uczenia się i koncentracja, w dodatku jest bardziej podatny na choroby. Kiedyś bezsenność postrzegana była wyłącznie jako objaw towarzyszący innym dolegliwościom, dzisiaj natomiast częściej traktowana jest jako poważna choroba, która wymaga specjalistycznego leczenia.

Skąd się bierze bezsenność?

Bezsenność może mieć różnorakie podłoże. Niektóre przyczyny dolegliwości są mniej, inne bardziej poważne. Jako główne przyczyny bezsenności najczęściej wskazuje się:

  • zewnętrzne – negatywny wpływ czynników zewnętrznych takich jak zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu, hałas czy ostre światło;
  • psychotyczne – związane ze stanem psychicznym, np. zaburzeniami depresyjnymi;
  • psychogenne – odpowiada za nie przewlekły stres, inny silny stan emocjonalny;
  • somatyczne – występowanie dolegliwości zaburzających spokojny sen, np. częstomocz;
  • neurogenne – dotyczą uszkodzenia układu nerwowego oraz zaburzeń jego funkcjonowania;
  • toksyczne i jatrogenne – problemy ze snem mogą być wynikiem spożywania nadmiernych ilości kofeiny lub przyjmowania niektórych leków;
  • pierwotne – trudne do ustalenia.

Bezsenność – objawy

Zgodnie z definicją Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 bezsenność występuje wtedy gdy:

  • istnieją trudności z zaśnięciem i/lub utrzymaniem snu, a sen nie pozwala wypocząć i zregenerować sił;
  • objawy utrzymują się przez co najmniej 3 dni w tygodniu i przez okres dłuższy niż miesiąc;
  • objawy wykazują negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie oraz powodują znaczne cierpienie.

Według kryteriów diagnostycznych International Classification of Sleep Disorders i Research Diagnostic Criteria for Insomnia bezsenność stwierdza się, jeśli:

  • występują problemy z zasypianiem i/lub utrzymaniem ciągłości snu;
  • pojawia się zbyt wczesne budzenie się;
  • sen nie przynosi wypoczynku.

Co istotne, objawy te utrzymują się pomimo tego, że pacjent przestrzega zasad higieny snu, a okoliczności teoretycznie powinny sprzyjać wysypianiu.

Objawy kliniczne bezsenności

Zazwyczaj przy bezsenności występują przejawy zaburzenia funkcjonowania w ciągu dnia takie jak:

  • zmęczenie;
  • rozdrażnienie;
  • zaburzenia nastroju;
  • ogólnie złe samopoczucie;
  • kłopoty z pamięcią,
  • zaburzenia koncentracji;
  • senność w ciągu dnia;
  • zaburzenia funkcjonowania społecznego lub zawodowego;
  • zmniejszenie motywacji i spadek energii;
  • skłonność do popełniania błędów w zakresie wykonywanych czynności;
  • nieustanne napięcie emocjonalne;
  • objawy ze strony przewodu pokarmowego;
  • częste bóle głowy.

Jak rozpoznać bezsenność u dziecka?

O ile bezsenność dotyczy nas samych, to ewentualne problemy ze snem łatwo wychwycić, gdyż odczuwa się ich konsekwencje. Sytuacja komplikuje się, jeśli zaburzenia snu dotyczą dzieci. Na to, że dziecko cierpi na bezsenność, mogą wskazywać takie objawy jak:

  • nadmierna senność w ciągu dnia;
  • niska aktywność za dnia;
  • obniżenie nastroju;
  • pogorszenie koncentracji;
  • niska zdolność zapamiętywania;
  • gorsze wyniki w nauce;
  • pogorszenie zachowania;
  • drażliwość i niepokój przed snem.

Bezsenność – klasyfikacja

Okazuje się, że nie u każdego bezsenność wygląda tak samo. Dobrze jest zatem wiedzieć, jakie są rodzaje i postaci bezsenności.

Postaci bezsenności

Zasadniczo wyróżnia się trzy podstawowe postaci bezsenności. O bezsenności mówi się wtedy, gdy:

  • występują problemy z zasypianiem – kładziemy się, ale nie możemy usnąć;
  • zaburzenia dotyczą jakości snu – kładziemy się, zasypiamy, ale sen jest krótki i przerywany;
  • problemem jest długość snu – zasypiamy, ale po jakimś czasie budzimy się i nie jesteśmy w stanie ponownie zasnąć.

Zazwyczaj pacjenci zmagają się z jedną z wymienionych postaci bezsenności, ale u niektórych występują wszystkie jednocześnie.

Podział bezsenności

Pierwszy ze stosowanych podziałów bezsenności dotyczy źródła jej pochodzenia. Wyróżnia się takie rodzaje jak:

  • bezsenność pierwotna – pojawia się samoistnie, nie ma wyraźnej przyczyny;
  • bezsenność wtórna – wywoływana jest chorobą lub ma inny powód, który można jednoznacznie wskazać.

 

Bezsenność można sklasyfikować również ze względu na czas trwania. Stosuje się podział na takie rodzaje bezsenności jak:

  • krótkotrwała – trwa do 3 miesięcy;
  • przewlekła – trwa powyżej 3 miesięcy;
  • przygodna – trwa do kilku dni.

Długotrwała bezsenność – skutki uboczne

Bezsenność wykazuje negatywny wpływ zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Niewysypianie się obniża komfort życia, a w dodatku zmniejsza odporność, zwiększając ryzyko wielu schorzeń. Cierpiący na bezsenność są bardziej niż inni narażeni na rozwój chorób układu pokarmowego, oddechowego czy moczowego.

Na uwagę zasługuje także aspekt psychiczny. Psychicznymi skutkami bezsenności są zaburzenia lękowe i psychozy. Bezsenność nierzadko pociąga za sobą również depresję. Ponadto pogarsza jakość życia, powodując różnorakie problemy rodzinne i zawodowe.

Jak leczyć zaburzenia snu?

Zdiagnozowana bezsenność wymaga leczenia. Sposób leczenia bezsenności zależy od wielu różnych czynników, w tym przede wszystkim od tego, czy dana osoba cierpi na inne schorzenia wpływające na sen, jak również od długości trwania objawów bezsenności i ich bezpośredniej przyczyny.

Jedną z najczęściej stosowanych metod jest behawioralna terapia bezsenności. Gdy nie jest dostępna lub nie przynosi oczekiwanych efektów, można dodatkowo zastosować leczenie farmakologiczne. Po pomoc w przypadku problemów ze snem skierować można się do lekarza pierwszego kontaktu albo od razu do psychoterapeuty lub psychiatry, gdyż zarówno jeden, jak i drugi specjalista ma większe możliwości leczenia bezsenności niż lekarz rodzinny.