Stres – przyczyny i objawy

Czynniki wywołujące stres są nieodłączną częścią codzienności. Stres towarzyszy nie tylko ważnym wydarzeniom, ale również zwykłym sytuacjom w zaplanowanej aktywności. Przyczyny stresu mogą być bardzo różne – począwszy od błahych, typu kłótnia z bliską osobą czy rozmowa kwalifikacyjna, na poważnych, takich jak śmierć kogoś bliskiego albo wypadek. To samo tyczy się objawów, które u jednego są ledwo zauważalne, a drugiemu mocno dają się we znaki. Poważnym problemem, może stać się zespół stresu pourazowego (PTSD) , który może wystąpić po traumatycznym doświadczeniu.

Jakie wyróżnia się rodzaje i fazy stresu? W jaki sposób objawia się stres? Kiedy warto sięgnąć po pomoc w postaci suplementów diety jak np. żeń szeń syberyjski, a kiedy powinniśmy udać się do specjalisty? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu. Dowiesz się z niego również, jakie sytuacje i wydarzenia najczęściej wywołują stres.

Stres – rodzaje

Stres stresowi nierówny. Ze względu na czas trwania można go podzielić na ostry i przewlekły. Ten pierwszy jest dość intensywny i na ogół towarzyszy sytuacji trudnej, która w dużym stopniu dotyczy życia prywatnego lub zawodowego. Stres przewlekły z kolei gości w życiu na stałe. Często ma bezpośredni związek z problemami, z jakimi się borykamy, np. finansowymi lub ze zdrowiem. Przewlekły stres wpływa na jakość życia i może utrudniać codzienne aktywności.

Stres można również sklasyfikować jako psychiczny i fizjologiczny. Stres psychiczny wywołuje bodziec wewnętrzny lub zewnętrzny, który staje się przyczyną wystąpienia napięcia emocjonalnego, co może prowadzić do wyczerpania, a nawet rozwoju chorób. O stresie fizjologicznym mówi się w kontekście reakcji na fizyczne uszkodzenie, np. zranienie lub chorobę.

Biologia stresu podpowiada, że nie zawsze stres jest czymś złym. Z uwagi na sposób odbioru można go podzielić na stres pozytywny i stres negatywny. W niektórych sytuacjach stres można uznać za pomocny, gdyż aktywizując wszystkie siły, mobilizuje do działania i zwiększa koncentrację. Ciągły stres jednak niczemu nie służy, wprost przeciwnie – szkodzi. Konsekwencje przewlekłego stresu niosą ze sobą negatywne objawy zdrowotne. W takim wypadku powoduje on  zaburzenie homeostazy.

Fazy stresu

Reakcja organizmu na sytuację stresową może być kwestią bardzo indywidualną, można jednak wyróżnić trzy fazy stresu:

• alarmowa – organizm przeżywa szok, zaczyna działać instynktowni, mobilizując siły;

• przystosowania – organizm próbuje dostosować się do zaistniałych okoliczności i uczy się radzić sobie ze stresem;

• wyczerpania – organizm traci możliwości adaptacyjne i obronne, co może stać się przyczyną rozwoju chorób psychosomatycznych, a w skrajnych przypadkach nawet doprowadzić do śmierci.

Skala stresu

Skala stresu wg Holmesa i Rahe’a, w której 100 punktów oznacza bardzo silny stres, a 0 punktów brak stresu, prezentuje się następująco:

• śmierć współmałżonka – 100 punktów,

• rozwód – 73 punktów,

• separacja z partnerem – 65 punktów,

• wyrok lub nadzór sądowy – 63 punkty,

• choroba lub uraz – 53 punkty,

• zawarcie związku małżeńskiego – 50 punktów,

• zwolnienie z pracy – 47 punktów,

• odejście na emeryturę – 45 punktów,

• choroba członka rodziny – 44 punkty,

• zajście w ciążę – 40 punktów,

• częste kłótnie z partnerem – 35 punktów,

• zmiana warunków życiowych – 25 punktów,

• zmiana miejsca zamieszkania – 20 punktów,

• drobny konflikt z prawem – 11 punktów.

Przyczyny stresu

W ostatniej dobie coraz więcej ludzi prowadzi szybki, nieregularny i stresujący styl życia. Układ nerwowy musi działać efektywnie, aby obniżyć poziom stresu. Zdarzenia losowe przynoszą, dozę stresu psychicznego i wyrzut adrenaliny czy hormonu stresu kortyzolu. Podwyższony poziom stresu zdarza się w chwilach radosnych jak i smutnych. Stres towarzyszy Pannie Młodej, studentom podczas egzaminu, osobom samotnym, ludziom po śmierci osoby bliskiej czy ludziom podczas rozwodu. Sytuacje wywołujące stres towarzyszą człowiekowi każdego dnia, dlatego jeśli Twoja adaptacja do czynników stresogennych nie jest według Ciebie adekwatna, polecamy naturalne adaptageny takie jak różeniec górski, ashwagandha, korzeń maca czy korzeń żeń-szenia. Ważne mogą być także witaminy z grupy B, magnez czy witamina D3, która pozytywnie wpływa na poziom serotoniny. Zastanawiasz się jakie sytuacje mogą wywołać podwyższony poziom stresu? odpowiadamy:

Na liście stresujących zdarzeń życiowych znajdują się takie wydarzenia jak:

• śmierć bliskiego członka rodziny,

• rozwód lub rozstanie z partnerem,

• uraz lub choroba,

• zwolnienie z pracy,

• choroba w rodzinie,

• ciąża,

• problemy finansowe,

• powiększenie rodziny,

• problemy seksualne,

• duże osiągnięcia osobiste,

• zmiana miejsca zamieszkania,

• problemy z dzieckiem.

Co ciekawe stres bez przyczyny również jest możliwy, zwykle dotyka osoby zmagające się z problemami o podłożu psychicznym, np. nerwicą lub depresją. Skutki długotrwałego stresu prowadzą do wyczerpania organizmu, osłabienia odporności, bezsenności i złej jakości snu. Doświadczać stresu może również dziecko. Stres u dzieci i młodzieży powoduje napięcie, które może przeszkadzać w nauce, zabawie i kontakcie z rówieśnikami.

Zobacz też: Nerwica - jak rozpoznać i leczyć?

Objawy stresu

Stres może dawać liczne objawy somatyczne. Ze względu na ich podobieństwo do wielu schorzeń zupełnie niezwiązanych z emocjami, czasem w pierwszej chwili trudno je powiązać.

Objawy fizjologiczne wywołane stresem to:

• migrena i bóle napięciowe głowy,

• kłucie i ucisk w klatce piersiowej,

• płytki oddech,

• szybki i głęboki oddech,

• duszności,

• drżenie rąk,

• nadmierna potliwość,

• dreszcze,

• drętwienie kończyn i okolic twarzy,

• spadek ciśnienia krwi i spadek ciepłoty ciała,

• wzrost ciśnienia krwi i wzrost ciepłoty ciała,

• zaburzenia widzenia, tzw. mroczki przed oczami,

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, zaparcia, mdłości),

• zmiany skórne,

• częste infekcje,

• problemy z zasypianiem i wysypianiem się,

• bezsenność,

• chroniczne zmęczenie,

• częste zasłabnięcia,

• drażliwość i zdenerwowanie,

• wycofanie i lęk,

• problemy z pamięcią,

• trudności z koncentracją,

• stany lękowe,

• obniżenie libido,

• zaostrzenie chorób,

• utrata przytomności.

W taki właśnie sposób organizm manifestuje przeciążenie ciągłym stresem. Są to objawy alarmowe, które powinny zwrócić Twoją uwagę i dać Ci do myślenia, że najwyższa pora zaprowadzić w swoim życiu pewne zmiany i zacząć pracować nad sobą.

Stres a sposób zachowania

Stres może wpłynąć na sposób zachowania osoby, która go doświadcza. Stres powoduje napięcie, przez które trudno jest się skupić, a podjęte decyzje mogą być nie przemyślane i impulsywne. Emocjonalne objawy stresu utrudniają ocenę sytuacji rzeczywistej. Negatywne skutki stresu psychologicznego mają swoje charakterystyczne objawy, które warto znać.

Emocjonalne objawy stresu to najczęściej:

• zaniżona samoocena

• Brak dawnej pewności siebie

• obwinianie się za wszystko

• przejadanie się lub brak apetytu i głodówka

• nieustanne zamartwianie i analizowanie każdego zdarzenia

• apatia

• unikanie sytuacji stresowych - wycofanie się z aktywności

• trudność w podejmowaniu decyzji

• brak kontroli nad emocjami

• płaczliwość

• nadmiar myśli - większość z nich jest pesymistyczna

• brak radości

Przewlekły stres – czy konieczna jest wizyta u lekarza?

Istnieje wiele metod radzenia sobie ze stresem, których stosowanie w wielu przypadkach przynosi określony rezultat, niestety nie zawsze. Jeśli próbujesz na wszelkie sposoby zapanować nad swoimi emocjami i w sytuacjach stresowych zachować pełną kontrolę nad ciałem, a mimo to stres bierze górę, co odbija się na Twoim zdrowiu psychicznym i fizycznym, to najwyższa pora poszukać pomocy u psychologa lub psychoterapeuty. Psychoterapia powinna rozwiązać Twoje problemy wynikające z długotrwałego narażenia na stres. Gdy psycholog uzna, że oprócz psychoterapii konieczna jest także farmakoterapia, np. z wykorzystaniem leków przeciwdepresyjnych, wtedy skieruje Cię dodatkowo do psychiatry. Leczyć przewlekły stres należy zawsze jeśli wpływa on na jakość życia, zdrowie i dobre samopoczucie. Nie warto wstydzić się wizyty u psychoterapeuty, nie patrz na stereotypy, w których psycholog i terapeuta to ostateczność zarezerwowana dla osób z problemem psychicznymi. Nie jest to prawdą, a coraz więcej kampanii społecznych przekonuje jak ważne jest dbanie o zdrowie psychiczne w każdym przypadku, również takim jak reakcja organizmu na konsekwencje przewlekłego stresu.

Jak radzić sobie ze stresem?

Negatywny wpływ stresu dla zdrowia fizycznego i psychicznego przekłada się także na jakość życia i utrzymanie homeostazy czyli równowagi w organizmie. Istnieją efektywne techniki radzenia sobie ze stresem. Najczęściej eksperci polecają

Techniki radzenia sobie ze stresem:

Aktywność fizyczna - mówi się, że sport i aktywne hobby może skutecznie odwrócić uwagę od czynników stresogennych. Wysiłek poprawia dotlenienie organizmu i niesie radość z wykonywania czynności którą się lubi jak jazda na rowerze, pływanie, jada konna, jada na rolkach czy spacer po parku. Ruch na świeżym powietrzy poprawia zdrowie psychiczne i może zwiększać adaptację do czynników stresogennych. Ćwiczenia skutecznie uwalniają napięcie zgromadzone w mięśniach i mogą wspierać relaksację. Rozsądny trening pozwala uwolnić endomorfiny, dające poczucie zadowolenia. Pamiętaj, że intensywny, męczący trening może przyczynić się do wydzielania hormonu stresu kortyzolu dlatego postaw na jogę lub pilates zamiast trening siłowy.

Medytacja - uspokojenie oddechu, wyciszenie organizmu i rozjaśnienie myśli korzystnie wpływa na relaksację. Medytacja może zająć kilka lub kilkanaście minut i nie jest wbrew pozorom trudna. Chwila wytchnienia od negatywnych myśli podczas koncentracji na oddechu i wizualizacji przyjemnych obrazów może być niezwykle kojąca, w chwilach leku czy smutku. Medytować można w chwilach nasilenia stresu, rano lub przed udaniem się na spoczynek, aby zrelaksować umysł i ciało. Warto znaleźć odpowiedną technikę medytacji dostosowaną do swoich potrzeb.

Muzykoterapia - przyjemne kojące dźwięki muzyki poważnej połączonej z odgłosami natury, mogą pomóc w zrelaksowaniu i wyciszeniu. Podczas stresu negatywne myśli wprowadzają chaos i trudno jest się skupić. Łagodna muzyka wspiera wykonywanie ćwiczeń oddechowych które mogą przywrócić spokój i równowagę. Osiągniecie wewnętrznej harmonii i relaksu wspiera niwelowanie negatywnych skutków stresu.

Higiena snu - być może stres przeszkadza Ci w dobrej jakości snu, jednak warto podkreślić, że organizm podczas nocnego odpoczynku regeneruje siły fizyczne i psychiczne. Regularne godziny snu i optymalny jego czas, który wynosi dla osoby dorosłej min 7h mają znaczenie dla wsparcia prowadzonej terapii stresu. Podczas łagodnych objawów stresu przed snem warto zastosować roślinne suplementy diety takie jak np.: ziołowe wsparcie snu marki Osavi

Dobre relacje społeczne - nie zamykaj się przed rodziną i przyjaciółmi podczas objawów stresu przewlekłego. Relacje społeczne i więzi z innymi ludźmi mogą korzystnie wpłynąć na dobre samopoczucie i łagodzić lęk. Wsparcie i zrozumienie drugiego człowieka jest dużą pomocą leczeniu przewlekłego stresu. Jeśli nie chcesz szukać wsparcia wśród najbliższego otoczenia zastanów się nad rozmową z psychologiem, czasem nawet jedno spotkanie może złagodzić napięcie.