CO TO JEST DIETA LOW  FODMAP ?

Dieta Low FODMAP jest dietą o niskiej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli. Opracowana została przez australijski Monash University. Jest rekomendowana w Zespole Jelita Drażliwego (IBS) oraz innych schorzeniach takich jak  SIBO. Celem diety Low FODMAP jest wyciszenie układu pokarmowego, a następnie rozszerzenie diety ponownie o produkty zawierające FODMP. Jest to model odżywiania polegający na tymczasowej eliminacji produktów fermentujących, nie należy zatem stosować diety low FODMAP zbyt długo, ponieważ FODMP są źródłem błonnika i prebiotyków, które mają zbawienny wpływ na nasze zdrowie.

FODMAP to akronim od angielskich słów „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” czyli Fermentujące Oligo-, Di- i Monosacharydy oraz Poliole.  W uproszczeniu możemy powiedzieć, ze jest to grupa węglowodanów, o krótkim łańcuchu, która nie ulega całkowitemu trawieniu lub wchłanianiu w jelitach. Te węglowodany odznaczają się  wysoką aktywnością osmotyczną, przez co powodują zwiększenie objętości pokarmowej. Poza tym są słabo trawione i to dopiero w jelicie grubym co powoduje dużą ilość gazów.  Do FODMAP zalicza się: laktozę, fruktozę, cukrowe poliole takie jak: sorbitol, imannitol, fruktany i galakto-oligosacharydy.

 

CZEGO POWINNIŚMY UNIKAĆ W DIECIE LOW FODMAP 

• Owoce - jabłka, gruszki, nektarynki, mango, arbuz, morele, brzoskwinie, czereśnie, awokado, śliwki, soki owocowe;
• Warzywa - grzyby (pieczarki), kalafior, szparagi, czosnek, cebula, koper, karczochy, brukselka, brokuły, rzodkiewka, papryka, rzepa;
• Nabiał - mleko krowie i kozie, serek wiejski, lody,śmietana, jogurty;
• Zboża - musli, mąka pszenna, rogaliki, herbatniki, chleb i bułki pszenne, makaron pszenny, żyto
• Rośliny strączkowe - fasola, ciecierzyca, soczewica, soja;
• Inne- miód, glukoza, ksylitol, maltitol, mannitol, sorbitol, syrop z agawy, syrop fruktozowy.

Należy czytać etykiety produktów, ponieważ do wielu z nich, dodawany jest czosnek, cebula, sztuczne słodziki czy syrop glukozowo-fruktozowy.

Warto zapamiętać, że nie każdy produkt z grupy z wysoką zawartością FODMAP powoduje niepożądane objawy u każdej osoby. Dosyć często zdarza się, że problematyczna jest dawka, a nie sam produkt.

 

ZASADY DIETY LOW FODMP

Składa się ona z trzech etapów:

Etap pierwszy- jest ścisłą dieta eliminacyjną. Z diety usuwane są wszystkie produkty zawierające FODMP. Zazwyczaj trwa on od 2 do 6 tygodni. . Po tym czasie objawy ze strony układu pokarmowego powinny niemal całkowicie ustąpić.

Etap 2 -  polega na stopniowym dodawaniu do diety produktów zawierających FODMP. Jest ona kluczowa, ponieważ pozwala zidentyfikować grupę produktów zawierających FODMP, które wyzwalają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W trakcie tego etapu należy pamiętać o tym, że wprowadzamy do testu produkty pojedynczo czyli  zawierające tylko jeden rodzaj FODMP. Między kolejnymi testami dobrze jest  też założyć  2-3 dniowe przerwy na ścisłą dietę z 1 fazy Low - FODMAP. Test należy wykonywać również ilościowo, czyli zaczynając od małej ilości produktu zawierającego FODMP.

Etap 3 – obejmuje on wszystkie produkty, które w etapie 2 nie powodowały żadnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Jest to indywidualnie dobrana dieta, zawierająca produkty FODMP, tolerowane przez pacjenta.

 

ZASTOSOWANIE DIETY LOW FODMP

Dieta Low FODMP została stworzona przede wszystkim z myślą o pacjentach cierpiących na Zespól Jelita drażliwego (IBS – ang.  Irritable Bowel Syndrome). Schorzenie to jest coraz częstszym zjawiskiem, jego przyczyny nie są do końca poznane, dotyka w głównej mierze osób dorosłych szczególnie kobiet. Charakterystyczne objawy IBS to: bóle brzucha, wzdęcia, przelewania i zaburzenia rytmu wypróżnień. Za główne przyczyny występowania IBS uważa się zaburzenia w obrębie flory jelitowej, długotrwałe przyjmowanie antybiotyków, stres, niską aktywność fizyczną ..

Dieta Low  FODMP sprawdza się też świetnie w przeroście bakteryjnym jelita cienkiego czyli SIBO, którego objawy pokrywają się w znacznej mierze z objawami szeroko pojętego zespołu jelita drażliwego. Bakterie powinny znajdować się przede wszystkim w jelicie grubym gdzie trafia niestrawiony pokarm. Zdarza się jednak, że bakterie z jelita grubego przedostają się do jelita cienkiego i tam się namnażają. Rozwija się wtedy SIBO, czyli przerost bakteryjny jelita cienkiego. Objawy występują przeważnie ze strony przewodu pokarmowego i obejmują: wzdęcia i gazy bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, mdłości, zgaga, bóle głowy, zmęczenie.

Najbardziej miarodajnym testem badającym SIBO jest wodorowo-metanowy test oddechowy z użyciem laktulozy. Są to tzw.  wodorowe testy oddechowe, podczas których mierzony jest wydzielany przez bakterie wodór w wydychanym powietrzu.

 

SUPLEMENTACJA PODCZAS DIETY  LOW FODMAP

Wiele badań wskazuje, że suplementacja probiotykami znacząco obniża nasilenie objawów oraz poprawia samopoczucie pacjentów. Wykazano, że suplementacja redukuje straty mikrobioty jelitowej, a poza tym zwiększa tolerancję organizmu na produkty zawierające  FODMAP. Szczepy, które okazują się pomocne we wspomaganiu pracy układu pokarmowego to między innymi:

• Lactobacillus plantarum 299v
• Enterococcus faecalis
• VSL #3
• Saccharomyces boulardii

Witamina D może odgrywać bardzo dużą rolę w IBS. Jej niedobór występuję dość często wśród osób borykających się z tym schorzeniem. Badania wykazały, że mniejsze stężenie witaminy D w organizmie nasilało objawy IBS a jej suplementacja może złagodzić dokuczliwe objawy ze strony przewodu pokarmowego.  Wszystkim chorym na IBS zaleca się wykonanie badań na poziom witaminy D w organizmie.

Dieta LOW FODMAP powinna być  ułożona przez specjalistę by zadbać o odpowiednią podaż witamin, składników mineralnych takich jak wapń, żelazo, błonnik czy witaminy z grupy B. Do suplementacji należy podchodzić rozsądnie i z głową, warto więc najpierw oznaczyć za pomocą badań diagnostycznych poziom witamin i składników mineralnych w organizmie. Jeżeli chodzi o wybór preparatów należy wybierać dobrze przyswajalne organiczne formy takie jak cytryniany czy  chelaty.   

 

Dieta Low  FODMAP znajduje zastosowanie w wielu przypadkach i może okazać się bardzo pomocna. Nie jest dietą do stosowania  długotrwałego, ponieważ może to prowadzić do złych konsekwencji zdrowotnych. Przy jej niewłaściwym zbilansowaniu  wiąże się również ze stosunkowo dużym ryzykiem niedoborów pokarmowych.  Warto dlatego skonsultować taką dietę z dietetykiem aby móc zastosować alternatywne źródła niektórych składników diety.

 

Dietetyk Agnieszka Buk